Uluslararası ticaretin gelişmesi her geçen gün taşıma modlarının üzerine daha fazla yük binmesine sebep oluyor. Her yıl dünya çapında büyüyen ekonomiler, gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkan satın alma gücü yüksek bir orta sınıf, lüks tüketimin yeni ürün gruplarıyla çeşitlenmesi gibi saymakla bitiremeyeceğimiz etkenler bu yükün artmasına sebep olan yegane faktörlerden.

Denizyolunda yapılan konteyner taşımacılığı ise dünya üzerinde bu yükün büyük bir kısmını taşırken artan dış ticarete karşılık verebilmek için her geçen gün daha da genişliyor. Taşıma kapasitesi yüksek yeni gemilerin inşası, limanlara olan yatırımların artması, ve buralarda elleçlenen konteynerlerin daha hızlı işlem görebilmesi için yapılan ekipman yatırımlarını bu noktada sayabiliriz. Geçtiğimiz yıl uluslararası sularda tam 150 milyon TEU konteyner taşınırken 600 milyon TEU da konteyner elleçlendi. Önümüzdeki yıl ise bu oranın yaklaşık %20 oranında artması bekleniyor. Şüphesiz bu artışa cevap verebilmek; ancak yeni yatırımların yapılmasıyla mümkün olabilir.

Konteyner Taşımacılığı Yapan Şirketler

Bu taşımacılığın tarihini 1930’larda ortaya çıkan konteyner fikrine dayandırmıştık. Daha sonraları 1956’da Houston’a düzenlenen ilk seferden

İlk düzenli konteyner hattı Sea Land

yaklaşık 10 yıl sonra da Avrupa, konteyner seferleriyle tanışmıştır. Konteyner fikrinin babası Mc Lean kurucusu olduğu Sea Land ise ilk düzenli konteyner hattı olarak tarihte yerini almıştır.

Bu yıllardan sonra belirli güzergahlarda açılan hatlar sayesinde konteyner taşımacılığı hızla gelişmiştir. İlk yapılan seferde kullanılan 60 TEU’luk geminin yerini şimdilerde 12.000-15.000 TEU’luk gemiler almıştır. Günümüzde ise bu sayının daha üstünde kapasiteye sahip olması planlanan gemilerin inşası için çalışmalar devam ediyor.

Konteyner taşımacılığında genel anlamda 2 tip gemi kullanılır diyebiliriz. Bunların biri Ana Gemi dediğimiz büyük taşıyıcı gemiler, diğeri ise Feeder yani Besleme Gemiler. Her ülkede yer alan limanlar aynı özelliklere sahip olmadığı için her geminin her limana yaklaşmasını bekleyemeyiz. Bu sebeple Dünyadaki büyük limanlardan yola çıkan konteynerler bazı aktarma limanlarında gemi değiştirerek feeder gemilere yüklenir ve varış noktasına ulaşırlar. Mesela Türkiye-Çin hattında direkt seferler fazla yapılmamaktadır. Bu sebeple Çinden kalkan bir konteyner gemisi genellikle Mısırın Port Said Limanına yanaşır ve burada Türkiye’ye gelecek olan diğer yüklerle Çin yükleri konsolide edilerek feeder gemilere yüklenir ve Türkiye’ye ulaşır. Ayrıca iki ülke arasında yapılan ticaret hacmi de düzenli hat oluşmasını sağlayan bir diğer durum olarak değerlendirilir.

Konteyner taşımacılığında direkt ve aktarmalı olmak üzere 2 tip servis kullanılır. Yukarıda da söylediğim gibi yeterli miktarda yük hacmi oluşmayan iki nokta arasında gerçekleşen operasyonlarda konteynerler aktarmalı olarak taşınırken, kapasitenin bir gemiyi doldurabildiği durumlarda ise direkt seferler gerçekleştirilir. Tabi ki bu hattın devamlılığını sürdürebilmesi için de var olan kapasitenin azalmadan devam etmesi gerekir.

Dünya’nın büyük limanları arasında gerçekleşen bu taşımalarda genellikle çok uluslu ya da büyük şirketler faaliyet gösterir. Bu nedenle konteyner taşımacılığında küçük firmaları pek göremeyiz. 2011’de ki sayılara baktığımızda Dünya çapında en çok konteyner taşıyan şirket Danimarkalı MAERSK. Bu şirketi ise MSC, Hapag Lloyd,Evergreen CMA CGM, Hamburg-Süd gibi dünya devleri izliyor.

Konteyner taşımacılığı sektöründe yer alan bu firmalar, dönem dönem düzenledikleri Navlun Konferansları ile hizmet verdikleri güzergahlardaki genel navlun seviyesini düzenlerler. Ayrıca; hatlardaki rekabeti azaltmak, oluşması muhtemel riskleri en aza indirgemek, ve karşılarına çıkabilecek yeni taşıyıcılara karşı önlem almak da bu konferansların konuları arasındadır.

Geçtiğimiz yıllarda sektörde yaşanan firma birleşmeleri bu durumun en doğru göstergelerinden. Önümüzde ki yıllarda durum böyle devam ettiği müddetçe sektörde küçük ve orta ölçekli firmalar barınamaz hale gelecek ve var olan devler gelişmelerini sürdürecekler.